4. Bereikbaarheid

Het programma Bereikbaarheid bestaat uit het deelprogramma Mobiliteit en heeft als doel:

Het jaar 2023 was het eerste jaar van uitvoering van het Uitvoeringsprogramma Mobiliteit, onder de vlag van het in november 2022 vastgestelde Programma Mobiliteit. Dit programma is het eerste overkoepelende mobiliteitsbeleid van onze provincie met als belangrijkste uitgangspunt dat mobiliteit bijdraagt aan een hoger doel, namelijk brede welvaart in onze provincie.

Brede welvaart valt uiteen in maatschappelijke opgaven zoals wonen en ondernemen, inclusiviteit, werkgelegenheid, gezondheid, veiligheid en zero-emissie. Om bij te dragen aan deze opgaven werken wij aan zorgeloze mobiliteit aan de hand van zes mobiliteitsthema’s. We doen dat met een opgavengerichte, integrale aanpak, waarbij we vanuit het bovenliggende doel kijken in plaats van naar een concreet knelpunt. Ook monitoren we het behalen van de doelen aan de hand van indicatoren over ontwikkeling, aanbod, gebruik en beleving van de infrastructuur, diensten en voorzieningen die wij bieden.

Ook in 2023 zijn goede resultaten geboekt om de bereikbaarheid, veiligheid, innovatie, gezondheid, werkgelegenheid en duurzaamheid in onze provincie te verbeteren. Daarmee is er een bijdrage geleverd aan de brede welvaart. We hebben naast de publieke mobiliteit, fietsen, verkeersveiligheid, slimme en groene mobiliteit en infrastructuur ook gewerkt aan nieuwe thema's zoals lopen, goederenvervoer en logistiek en deelmobiliteit. Dit hebben wij veelal gedaan in samenwerking met onze gemeenten en de buurprovincies. Ook trekken we gezamenlijk op richting het Rijk voor inzet om de provincies en de hele noordelijke regio te versterken, wat succesvol is geweest voor de spoorlijn Veendam-Stadskanaal en de N33 Midden. Voor het verbeteren van de spoor- en perroncapaciteit Meppel, de beruchte flessenhals in het noordelijk treinverkeer, en de maatregelen voor vier intercity's van en naar Groningen, zijn er ondanks de sterke noordelijke inzet en lobby helaas tot nu toe nog geen toezeggingen.

Wij werken aan zorgeloze mobiliteit aan de hand van de volgende zes thema's, waarvan hieronder de highlights zijn opgenomen, en die verderop per beleidsdoel worden verantwoord.

Publieke mobiliteit
We moeten concluderen dat het aantal reizigers in de bussen en treinen nog niet terug zijn op het niveau van voor corona. Voor de treindiensten heeft er geen afschaling plaatsgevonden; voor de bus was dit wel aan de orde, er zijn in 2023 voorbereidingen getroffen om in 2024 weer op 92% van het aanbod te kunnen rijden. Onder de vlag van het Deltaplan voor het Noorden werken we volop aan de MIRT-onderzoeken Lelylijn en Nedersaksenlijn en het onderzoek Verbeteringen Bestaand Spoor. De beslisinformatie uit deze drie onderzoeken komt samen in het Bestuurlijk Overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (BO MIRT) in het najaar van 2024. Voor de eerste fase van de Nedersaksenlijn, de spoorlijn Veendam-Stadskanaal heeft het Rijk in april 2023 voldoende middelen beschikbaar gesteld zodat deze spoorlijn gerealiseerd kan gaan worden. Voor de Wunderline is, in het kader van een mogelijke alternatieve en goedkopere invulling, de mogelijkheid van een directe trein Groningen-Bremen, zonder overstap in Leer, onderzocht. In het project Groningen Spoorzone is door ProRail en de aannemers flink doorgewerkt om ervoor te zorgen dat het station medio 2026 gereed is.
We hebben de gezamenlijke Agenda Deelmobiliteit met de andere overheden in het Noorden vastgesteld, zijn als Noord-Nederland in het landelijke samenwerkingsverband Natuurlijk!Deelmobliteit gestapt, en hebben met Rijksuniversiteit Groningen projecten opgestart voor kennis over deelmobiliteit in het landelijk gebied.

Actieve mobiliteit
Met onze fietsstimuleringsactiviteiten zoals Doortrappen voor senioren, de forens te verleiden de auto te laten staan, het Hibike-fietsspel op scholen en de Fietscommunity, hebben we weer mooie stappen gezet. Ons doel voor vier kinderfietsroutes in onze provincie is behaald plus één extra. Inmiddels hebben we daarmee zeven kinderfietsroutes in onze provincie en zijn er nog twee routes in voorbereiding.
De voorbereidingen zijn uitgevoerd om fietsenstallingen op bushaltes, hubs en stations te gaan uitbreiden. Ook zijn er veertien fietsoversteekprojecten voorbereid. En is alle informatie verzameld en zijn de gesprekken gevoerd om de Loopagenda te kunnen opstellen en uitvoeren.

Goederenvervoer en logistiek
Met het aanstellen van een logistieke kwartiermaker en het opstellen van een ontwikkelagenda logistiek zijn de eerste stappen gezet om een goed beeld te krijgen van het netwerk en de knelpunten. Het logistieke platform dat opgezet is om kennis uit te wisselen, wordt steeds verder uitgebreid met belangrijke partners. In noordelijk verband werken de overheden samen aan een aanpak voor slimme en duurzame oplossingen met financiële ondersteuning vanuit het ministerie van IenW.

Infrastructuur

We hebben in 2023 weer hard gewerkt om onze wegen en fietspaden te verbeteren, veiliger te maken en ook zo te beheren en onderhouden. We zien dat we op een heel aantal wegen- en een klein aantal fietsprojecten lichte vertraging hebben opgelopen, wat inherent is aan de uitvoering van dit soort projecten. De vertragingen zijn meestal goed verklaarbaar door de gevolgen van de prijsstijgingen, onvoorziene (extra) werkzaamheden en tegenvallende onteigeningsprocedures.
De werkzaamheden aan de Ring Zuid lopen volgens planning, alles staat in de steigers om dit project in 2024 af te ronden. De onderzoeken voor de Ring West lopen ook volgens planning; en deze worden in het BO MIRT van 2024 voorgelegd. Voor de N33 Midden zijn de middelen inmiddels toegezegd door het Rijk en er zijn afspraken gemaakt over de projectinrichting en onderzoeken. Het is echter nog wachten op de echte opstart van het project door het Rijk. Bij onze vaarwegen lopen de uitvoeringsprojecten volgens planning en hebben wij een regierol gepakt, door het aanstellen van een kwartiermaker vaarrecreatie en het opstellen van een gezamenlijke ontwikkelagenda.

Slimme en groene mobiliteit

Er is een nieuwe partij voor het plaatsen van laadpalen gecontracteerd, waarmee we hopen een flinke inhaalslag in onze provincie te gaan maken. Met het aanstellen van een adviseur verduurzaming kijken we naar bredere toepassing van duurzamere en CO2 neutrale materialen voor infrastructuur. Onder de zogenaamde Human Capital Agenda is een succesvol zij-instromerstraject gestart voor de werving van nieuwe 'smart mobility'-medewerkers voor gemeenten, bedrijven en onszelf.
Er hebben verschillende testen plaatsgevonden met autonoom vervoer van achtpersoonsbussen, waterstofdrones en vaartuigen. Het verder ontwikkelen van de autonome techniek (ATO) in de treinen door automatisch rangeren op het opstelterrein De Vork loopt nog steeds. Het vervolg hierop is wat vertraagd doordat de voorstellen voor financiering hiervan nog niet zijn gehonoreerd. Helaas is de aanbesteding van de eerste vier waterstoftreinen (onder andere bedoeld voor Veendam-Stadskanaal) stopgezet, omdat geen van de mogelijke bouwers heeft ingeschreven. Alternatieve vervolgstappen zijn in kaart gebracht. Al onze treinen rijden als tussenstap inmiddels wel op HVO (Hydrotreated Vegetable Oil).

Verkeersveiligheid

Het werkplan Verkeersveiligheid is bijna gereed en er zijn tegelijkertijd al verkeersveiligheidsprojecten opgestart, ook in combinatie met groot onderhoud. Gemeenten hebben ook dit jaar weer subsidie ontvangen om hun verkeersveiligheidsprojecten uit te voeren. Voor de verkeersveiligheid en educatie- activiteiten die we vanuit het Verkeer- en Vervoerberaad Groningen oppakken, zijn over het algemeen de doelgroepen bereikt conform onze doelen. We hebben in 2023 zelfs meer dan 100.000 verkeersdeelnemers in onze provincie bereikt, dat is boven het verwachte aantal.