Prestatie | Voort-gang | Toelichting |
|---|
Duurzame mobiliteit en infrastructuur:
Verminderen van de CO2- en stikstofuitstoot, uitstoot geluid en het verbeteren van de luchtkwaliteit door overstap van fossiele naar hernieuwbare zero-emissiebrandstoffen, slim en groen goederenvervoer en logistiek en verdere vergroening bij de aanleg van infrastructuur.
Realiseren van de afspraken uit het Klimaatakkoord. | | |
|---|
Resultaat 2023 | | Resultaat 2023 |
|---|
- Op basis van de Regionale Agenda Laadinfrastructuur (RAL) en de gemeentelijke laadvisies vindt in 2023 een gezamenlijke aanbesteding plaats voor de nieuwe concessie voor de plaatsing van laadpalen. Daarnaast heeft ook de laatste gemeente (Veendam) haar eigen Laadvisie gereed;
| oranje | - In juni 2023 heeft de gunning van de nieuwe concessie plaatsgevonden waarmee een inhaalslag kan gaan plaatsvinden qua realisatie van laadpalen. De laadvisie van Veendam is ondanks meerdere verzoeken helaas nog steeds niet gemaakt door de gemeente.
|
|---|
- Bredere toepassing van duurzamere en CO2-neutrale of besparende materialen voor onze infrastructuur (wegen- en betonbouw, kunstwerken en materieel), zoals het toepassen van Lage Temperatuur Asfalt (LTA) bij de verbetering of uitbreiding van onze wegen. We willen hierbij ook de gemeenten helpen door inkoopkrachten te bundelen en kennis zo goed mogelijk te delen. Met de 'Routekaart zero-emissie mobiliteit en infrastructuur' geven wij aan welke stappen wij de komende jaren gaan zetten.
| groen | - Met de vaststelling van het Programma Mobiliteit en bijbehorend Uitvoeringsprogramma is er ook budget gekomen om gemeenten meer te helpen met onder andere inkoopkrachten te bundelen en kennis te delen. In november 2023 is hiervoor een adviseur verduurzaming GWW (grond-, weg- en waterbouw) aangesteld. LTA wordt inmiddels al breder toegepast, naast CO2-besparing is dit ook goedkoper te produceren. Voor onze eigen projecten is het nu onder andere verplicht om een Ambitieweb-sessie te houden van tevoren en de uitkomsten daarvan zoveel mogelijk mee te nemen. Verder wordt de Routekaart gevolgd bij het stellen van eisen in onze aanbestedingen.
|
|---|
- Verdere stappen zetten ten aanzien van het verduurzamen van het eigen wagenpark van de provincie. De inzet blijft in 2023 dat al het materieel (voertuigen/vaartuigen en dergelijke) dat vanaf nu wordt aangeschaft emissieloos is, tenzij op overtuigende wijze kan worden onderbouwd waarom hier voorlopig nog een uitzondering voor moet worden gemaakt (emissieloos tenzij...). Alle voertuigen rijden sowieso op HVO als ze nog niet zero-emissie zijn, conform de al eerder bovengenoemde 'Routekaart zero-emissie mobiliteit en infrastructuur'.
| groen | - De vervanging van het eigen wagenpark verloopt nog steeds conform de beschreven inzet. Aanschaf van emissieloze voertuigen ten opzichte van niet duurzame voertuigen is op dit moment nog duurder. Deze financiering bevindt zich niet in het mobiliteitsfonds.
|
|---|
- Vervolgstappen zetten ten aanzien van het verduurzamen van het Publiek Vervoer door het regelen van subsidie voor de aanschaf van meerdere zero emissie achtpersoonsbussen in navolging van de eerste te bouwen achtpersoonsbus op waterstof. En we willen vervolgstappen zetten voor meer zero emissie lange afstandsbussen;
| groen | - Met de vaststelling van het Programma Mobiliteit en Uitvoeringsprogramma inclusief bestedingsplan is er budget beschikbaar gekomen voor meerdere achtpersoonsbussen op waterstof. Hiermee kan deze markt op gang gebracht worden. In de begroting van het OV-bureau zijn vervolgstappen meegenomen voor de lange afstandsbussen.
|
|---|
- Het voorbereiden en begeleiden van de door de vervoerder nieuw te bestellen zero emissie treinen (waterstofbatterij) ten behoeve van uitbreidingen in de dienstregeling gedurende de looptijd van de concessie als gevolg van uitbreidingen in de infrastructuur. In 2023 vindt de gunning plaats van de aanbesteding voor de eerste vier waterstoftreinen;
| oranje | - De aanbesteding van de eerste vier treinen (zijn onder andere bedoeld voor Veendam-Stadskanaal) is stopgezet, omdat geen van de mogelijke bouwers heeft ingeschreven. Alternatieve vervolgstappen zijn in kaart gebracht.
|
|---|
- Het, in coördinatie met de landelijke transitie op zogenaamde diesel spoorlijnen, opstellen van een concreet programma voor de transitie van alle dieseltreinen in Groningen naar zero-emissiemateriaal (uitvoering vanaf 2030 en uiterlijk eind 2035 bij de nieuwe treinconcessie);
| groen | - Het opstellen en realiseren van dit programma is onderdeel van de BO MIRT-afspraken. De ervaringen met de eerste vier waterstoftreinen zullen worden meegenomen richting de nieuwe concessie voor de hele transitie (of zoveel eerder als mogelijk). Al onze treinen rijden als tussenstap inmiddels wel op HVO (Hydrotreated Vegetable Oil).
|
|---|
- Het blijven bijdragen aan en stimuleren van de overstap van de logistieke sector naar zero- emissievervoer van goederen via onder meer programma's voor slimme logistiek, autonoom varen en vliegen. Onder meer op de hubs zijn goede combinaties mogelijk voor verschillende vormen van zero-emissiegoederenvervoer.
| oranje | - Er zijn tot nu toe twee subsidies gegeven via het NPG (één aan Holthausen en één aan een zero-emissie hub bij de stad Groningen) en één subsidie vanuit onszelf aan Groenewold en Dijkhuizen. Elk van de subsidies is voor een beperkt aantal logistieke voertuigen. Binnen de Regionale Agenda Laadinfrastructuur (RAL) kijken we ook naar combinaties van personenvervoer en logistiek qua laadpalen/pleinen. Grotere investeringen blijven hard nodig om meer stappen te maken in lijn met het Klimaatakkoord, de Klimaatwet en onze eigen Klimaatagenda.
|
|---|
Hive Mobility:
Het via participatie in Hive.Mobility werken aan onze doelen en ambities en het duurzaam borgen van kennis en ervaringen op het gebied van slimme en groene mobiliteit in Noord-Nederland, het uitdragen van onze koploperspositie op dit vlak en het trainen en opleiden van studenten en werknemers van bedrijven en overheden (deels omscholing) voor de arbeidsmarkt van de toekomst. | | |
|---|
Resultaat 2023 | | Resultaat 2023 |
|---|
- Het vanuit de provincie bijdragen aan het voortzetten en uitbreiden van de werkzaamheden van Hive.Mobility aan de hand van het met de medewerkers en de partners van hive.mobility opgestelde jaarplan 2023 op basis van het Koersdocument voor vier jaar. Daarbij gaat het naast de bouw van het Hive Mobility Center (zie hieronder) concreet onder meer om het realiseren van nieuwe en bestaande partnerinitiatieven op basis van de gezamenlijke innovatieagenda met vijf hoofdthema's, het organiseren van events, het bundelen van de kennis en ervaringen, het zoeken naar en benutten van subsidiekansen vanuit onder andere Rijk en EU, het uitdragen van onze koploperspositie en het verbreden van de netwerkorganisatie met nieuwe partners.
| groen | - We hebben ook dit jaar weer een aantal programma's en projecten gerealiseerd vanuit de innovatieagenda samen met partners van de bedrijven en kennisinstellingen. Dit gebeurt mede met de eerder verkregen NPG-middelen. Daarnaast zijn meerdere events georganiseerd, zoals het @north event en het New Energy Forum en een aantal studenten hebben opdrachten bij ons gedaan.
|
|---|
- Het Programma van Eisen is gereed voor de eerste onderdelen van het Hive Mobility Center en in 2023 vindt op basis daarvan de gunning plaats van de aanbesteding voor de bouw van de eerste fase. Het Hive Mobility Center wordt het voorportaal voor alle bestaande en nieuwe initiatieven op het gebied van slimme en groene mobiliteit in onze regio. Een praktijklocatie voor proeven en projecten, een plek waar mkb'ers hun voertuigen en ideeën kwijt kunnen, studenten en werknemers kunnen worden opgeleid en omgeschoold en inwoners en professionals de mobiliteit van de toekomst kunnen ervaren op onder meer schermen, simulatoren en een testbaan met demo's.
| oranje | - De voorbereidingen voor de realisatie van de eerste fase van het center hebben vertraging opgelopen, onder meer door vertraagde besluitvorming bij de Hanzehogeschool. Eind 2023 zijn alsnog twee bestaande gebouwen aangedragen door Noorderpoort en de Hanzehogeschool. Tegelijk is voor de tweede fase, met een forse uitbreiding in m2, de ingediende JTF-aanvraag afgewezen. Een alternatief plan zonder JTF-subsidie wordt uitgewerkt.
|
|---|
- Het Hive Mobility Center gaat in 2023 ook bijdragen aan de verdere ontwikkeling van de, samen met gemeenten, bedrijven en kennisinstellingen, in gang gezette regionale Human Capital Aanpak. Daarmee willen de kennis en menskracht op het gebied van slimme en groene mobiliteit vergroten bij in elk geval (maar niet uitsluitend) de gemeenten, zodat zij de verschillende opgaven die op hen afkomen beter aankunnen.
| groen | - Vooruitlopend op het center zijn begin 2023 twee regionale 'human capital'-sessies georganiseerd voor al onze gemeenten en de kennisinstellingen. Vorig jaar hebben we dit ook gedaan, steeds met één specifiek smart mobility thema als onderwerp. Vanaf oktober 2023 is een zij-instromerstraject voor de werving van nieuwe smart mobility medewerkers voor gemeenten, bedrijven en onszelf gestart.
|
|---|
Fieldlabs autonoom vervoer:
Door het testen, ontwikkelen en implementeren van autonoom vervoer toepassingen in alle modaliteiten bijdragen aan het bereikbaar en leefbaar houden van onze steden en dorpen, het verminderen van de problematiek van personeelstekorten en vergrijzing in de hele mobiliteitssector, het betaalbaar houden en zo inclusief mogelijk maken van publieke mobiliteit, het zero emissie maken van mobiliteit en het verbeteren van de verkeersveiligheid. Daarnaast worden er ook trainingen en opleidingen gekoppeld aan de fieldlabs met het oog op de arbeidsmarkt van de toekomst.
De fieldlabs zijn er in de basis voor een specifieke modaliteit. Ze zijn daar echter niet toe beperkt. Onderlinge inzet van andere modaliteiten op de verschillende fieldlabs is ook mogelijk. Daarnaast wordt er onderling kennis en ervaring uitgewisseld, zeker over modaliteitsoverstijgende zaken als sociale acceptatie, technische ontwikkelingen en verzekeringen. | | |
|---|
Resultaat 2023 | | Resultaat 2023 |
|---|
- Uitbreiden van de testen en ontwikkeling met autonoom vervoer op de weg vanuit de fieldlabs hiervoor in Stadskanaal (Makeport Mercurius) en op Zernike (mogelijk ook in de Eemshaven), waaronder het verder testen met besturing op afstand, het toewerken naar certificering via het digitale rijbewijs, inductief laden en het testen met hogere snelheden in iets drukker ruraal gebied, als benodigde stappen op weg naar opschaling en bredere toepassing overal in de provincie;
| oranje | - Mede door de overname van Navya - Franse producent van zelfsturende elektrische voertuigen - en wat later gereed zijnde bestrating, is er vertraging in de testen in Stadskanaal ontstaan. Gesprekken met een alternatieve leverancier zijn gestart. De testen richten zich hier vooral op het automatiseren van het kleinschalige OV (zoals doelgroepenvervoer).
|
|---|
- Uitbreiden van de testen met en het ontwikkelen van de autonome techniek in een achttienmeterbus op het busdepot van Qbuzz, als eerste stap naar een volledig autonoom proces van wassen, laden en voorrijden. Dit is deel 1 van het zogeheten Columbuss-project met verschillende partners in Europa en daarbuiten en het vervolg van de testen met de autonome techniek in een Renault Twizy op Zernike.
| oranje | - De testen op Zernike zijn afgerond. De resultaten daarvan worden gebruikt op het busdepot van Qbuzz aan de Peizerweg. Daar is vanaf eind september met een achtpersoonsbus (E-vito) gestart ter voorbereiding op het testen met de eerste autonome stads-/streekbus. Dat is stap één op weg naar autonoom busvervoer in de komende jaren als onderdeel van het reguliere openbaar vervoer. Dit zal na het busdepot eerst op vrijliggende busbanen en daarna op snelwegen getest en indien succesvol vervolgens in de dienstregeling ingezet worden.
|
|---|
- Autonoom buiten het zicht vliegen op waterstof met zwaardere (medische) pakketten en een langere vluchtduur als voorbeeld van zero emissie pakketbezorging voor en met de markt. Dit gebeurt vanuit het Fieldlab Groningen Airport Eelde en ook in de Eemshaven en op Zernike.
| groen | - De eerste vluchten met een waterstofdrone hebben in het najaar plaatsgevonden in Stadskanaal.
|
|---|
- Samen met de Dronehub Noord-Nederland borgen van een zo goed mogelijke implementatie van de nieuwe EU-wetgeving voor drones, waaronder U-Space, zowel bij provincies als bij alle gemeenten.
| groen | - Er is vanuit de 'human capital'-agenda een actieplan opgesteld naar aanleiding van de sessie voorjaar 2023 waarin we samen met de dronehub-medewerkers de gemeenten hebben bijgepraat en hebben geïnventariseerd wat gemeenten nodig hebben aan kennis en mensen voor een goede implementatie. Enkele studenten vanuit de RUG-rechtswinkel werken sinds september 2023 een half jaar lang aan een stageopdracht over dit onderwerp.
|
|---|
- Met Noorderpoort en OmniDrones evalueren van het eerste jaar van de allround drone-expert mbo-opleiding, die moet doorgroeien tot een zelfstandige vierjarige opleiding komende jaren.
| oranje | - Er zijn inmiddels elk kwartaal voortgangsoverleggen met Noorderpoort. De opleiding is in september 2022 gestart, niet als zelfstandige opleiding, maar als onderdeel van een bestaande vierjarige opleiding. OmniDrones heeft in 2023 ervoor gekozen om zelf, naast het deel bij Noorderpoort, eigen trainingen geven.
|
|---|
- Het verder ontwikkelen van de autonome techniek (ATO) in de treinen onder meer met het eerste project samen met NS in het eerste kwartaal van 2023 voor automatisch rangeren op het opstelterrein De Vork, Onnen en mogelijk daarna ook richting hoofdstation Groningen.
| oranje | - De eerste testritten op het opstelterrein hebben in de zomer en het najaar van 2023 plaatsgevonden, in plaats van in het eerste kwartaal, en lopen nog steeds door.
|
|---|
- Door de inzet van een simulatie in 2023 willen we meer inzicht krijgen in de effecten van ATO (Automatic Train Operation) op de noordelijke spoorlijnen met het oog op de hier eveneens voorgenomen invoering van ERTMS en het hierbij zoveel mogelijk meenemen van ATO.
| oranje | - Met de betrokken partijen (waaronder ProRail) is de inzet erop gericht om de simulatie te laten plaatsvinden. Dit is nu nog niet gebeurd en hangt deels ook samen met het vervolg van de onderzoeksagenda ATO tot 2026 (zie hieronder).
|
|---|
- De landelijke onderzoeksagenda voor ATO loopt tot 2026, Hierin participeren wij ook in 2023 zoveel mogelijk mee. Dit om onze koploperspositie op het gebied van slimme en groene mobiliteit en meer specifiek autonoom vervoer in te vullen, te behouden en bij te dragen aan de voor ons belangrijke ontwikkeling van ATO.
| groen | - Wij participeren nog steeds in de landelijke onderzoeksagenda. Samen met de landelijke ATO-groep is een voorstel voor het nationale groeifonds ingediend. Dit voorstel is niet gehonoreerd. Met de partners wordt nu gekeken hoe wordt verdergegaan.
|
|---|
- Het verder ontwikkelen van autonoom varen op het water gekoppeld aan het fieldlab in de Eemshaven hiervoor. Dit gebeurt onder andere met autonome peilschepen en door het verkennen van de inzet van autonome pontjes op een aantal plekken. Daarnaast starten we in 2023 een verkenning naar de mogelijkheden van een autonome veerpont vanuit Delfzijl naar Emden en wordt de samenwerking versterkt met de maritieme opleidingen van onder andere Noorderpoort.
| groen | - In de Eemshaven hebben verschillende testen plaatsgevonden met autonome peilschepen, een autonoom pontje gaat onder andere in Drachten varen op termijn. In de tweede helft van 2023 is ingezet op samenwerking met de maritieme opleidingen, projecten in de Eemshaven en elders inclusief een mogelijk project voor de binnenvaart met Cosun en het verkennen van een Interreg-project voor de veerpont tussen Delfzijl en Emden.
|
|---|
- Verder versterken van de samenwerking met het European Hyperloop Center, zodra dit fieldlab start in Veendam en daarna overgaat naar Meerstad, ook door een opnieuw ingediende NWO-aanvraag met verschillende kennisinstellingen (waaronder de RUG) en bedrijven.
| oranje | - De NWO-aanvraag van de verschillende kennisinstellingen is opnieuw afgewezen. De eerste fase van het European Hyperloop Center (EHC) is vanaf eind september gestart in Veendam.
|
|---|
- Vanuit de fieldlabs inzetten op verdere participatie van gemeenten, kennisinstellingen en private partijen bij de opschaling van de testfase van autonoom vervoer in alle modaliteiten naar bredere toepassing in de praktijk inclusief het starten van meer opleidingen, trainingen en stages.
| groen | - Dit is een doorlopend proces. Op verschillende plekken zijn inmiddels studenten en docenten vanuit kennisinstellingen aangesloten bij de field labs en het aantal bedrijven neemt ook toe. Participatie van de gemeenten vindt met name plaats via de 'human capital'-aanpak.
|
|---|
- Bovenstaande onderdelen gebeuren mede met de subsidie vanuit de goedgekeurde NPG-aanvraag en daarnaast wordt in 2023 ook ingezet op andere subsidiemogelijkheden vanuit onder meer Rijk en Europa.
| groen | - Eris naar aanleiding van de innovatiemissie met onder andere Stavanger een Horizon Europa aanvraag gedaan. Deze is niet verkregen. We werken via de krachtenbundeling ook met landelijke financiering voor autonoom vervoer op de weg en onderzoeken de mogelijkheden voor een Interreg-aanvraag voor een veerboot tussen Delfzijl en Emden.
|
|---|
- Verder verstevigen en uitdragen van de unieke positie van Noord-Nederland binnen Nederland en Europa als dé regio op het gebied van autonoom vervoer. Dit gebeurt onder meer door het met de partners van Hive.Mobility en @north organiseren van minimaal één 'event' per jaar op het gebied van autonoom vervoer in Noord-Nederland ten behoeve van het delen van kennis en ervaringen met andere regio's in Nederland en Europa.
| groen | - Op 6 april 2023 heeft de tweede editie van het @north-event plaatsgevonden met bijna 400 bezoekers.
|
|---|
