Gemeenschappelijke regelingen

Gemeenschappelijke regeling

Delfzijl

De gemeenschappelijke regeling Havenschap Groningen Seaports (GR GSP) fungeert als enig aandeelhouder van Groningen Seaports N.V. (GSP NV). Deze heeft het juridisch eigendom van de gronden en is verantwoordelijk voor de nautische taken (waaronder het havenmeesterschap). De uitvoering van de nautische taken is via een dienstverleningsovereenkomst overgedragen aan GSP NV. Het stimuleren van werkgelegenheid en duurzaamheid van de bedrijvigheid zijn de belangrijkste publieke doelen van de participanten van de GR GSP. In de huidige aandeelhoudersstrategie zijn voor beide onderdelen concrete doelstellingen opgenomen, namelijk een gemiddelde groei van werkgelegenheid van 2% per jaar en 40% CO₂-reductie tussen 2015 en 2030.

Uw Staten hebben in 2018 bij de behandeling van de risicoanalyse van de GR GSP (brief d.d. 25 september 2018) besloten tot uittreding van Statenleden uit het Algemeen Bestuur (AB) over te gaan. Dit proces is ingezet en onderdeel geworden van het traject om te komen tot een toekomstbestendige governance rondom Groningen Seaports.
Mede naar aanleiding van een Nieuwsuur-uitzending in 2021 heeft het AB van de GR GSP aan GSP NV gevraagd om voorbereidingen te treffen om te komen tot een actualisering van de havenvisie. Tevens is aan de drie GR-partners gevraagd om in samenhang met GSP NV tot een schets te komen van een toekomstbestendige governancestructuur. In het najaar van 2022 is gezamenlijk met de gemeenten Eemsdelta en Het Hogeland een proces gestart waarbij Lysias Advies ons heeft ondersteund. Dit heeft geleid tot een brief en een routekaart die op 8 februari 2023 in de commissie zijn behandeld en op 12 maart 2023 in het AB van de GR GSP. In het voorjaar van 2023 is als gevolg van een goed doorlopen eerste fase van het proces om te komen tot een toekomstbestendige governance, gestart met fase 2. In deze fase wordt antwoord gegeven op de beslispunten die beschreven zijn in de routekaart. Op 20 juni 2023 zijn Provinciale Staten per brief geïnformeerd over de voortgang van fase twee (brief d.d. 20 juni 2023).
De verwachting is dat PS in de zomer van 2024 tot een richtinggevende uitspraak kan komen naar een toekomstbestendige governance GSP.
Een van de vervolgacties n.a.v. de bevindingen in het rapport van Necker van Naem 'Economische ontwikkeling doorgrond' (uit 2022), is dat de leden van het AB van GR GSP in 2023 vertrouwelijk inzage hebben gehad in de vaststellingsovereenkomst waarnaar verwezen wordt in het rapport van Necker en Naem. Eind januari 2024 heeft het AB van de GR GSP Provinciale Staten schriftelijk geïnformeerd dat ze naar aanleiding van de inzage geconcludeerd heeft dat er vanuit haar rol geen aanleiding is tot het nemen van vervolgstappen.

Risico’s die vanaf de verzelfstandigingsdatum (14 juni 2013) door GSP NV worden aangegaan zijn volledig voor rekening van GSP NV en komen niet bij de GR GSP te liggen. In 2023 zijn de financieringsafspraken met banken herzien. De Staten zijn per brief van 20 november 2023 hierover geïnformeerd. De maximale borgstelling voor bestaande en toekomstige financieringen van GSP NV bedraagt nu € 292 miljoen (maximaal € 268 miljoen reguliere financiering en maximaal € 24 miljoen voor afwikkeling derivaat). De huidige borgstelling ultimo 2023 bedraagt € 178 miljoen, dit betreft 77,5% van de maximale borgstelling.

De provincie Groningen heeft samen met de gemeenten Eemsdelta en Het Hogeland zitting in het Dagelijkse Bestuur (DB) en het Algemene Bestuur (AB) van de GR GSP. De provincie Groningen is voorzitter van zowel het DB als het AB. Deze functie wordt uitgevoerd door een lid van het college.

De GR GSP staat borg voor de betaling van de rente over en aflossing van door GSP NV aan te trekken externe financiering (materieel met een maximum voor de provincie van 60% van € 292 miljoen). Het risico van optreden achten wij niet groot, mede omdat de onderliggende waarde van GSP ruim voldoende is om het risico van de GR als borgsteller te dekken. In 2023 heeft een externe waardering plaatsgevonden van de (vrij) uitgeefbare terreinen en erfpacht/opstal contracten en die bedroeg € 610 miljoen.

Gemeenschappelijke regeling

Assen

Prolander is de uitvoeringsorganisatie voor het landelijk gebied van de provincies Drenthe en Groningen en staat voor de opgave om voor de komende jaren het Natuurnetwerk Nederland (NNN) in de beide provincies te realiseren.

In 2022 heeft bureau Necker van Naem een evaluatie uitgevoerd naar Prolander en aanbevelingen gedaan met name gericht op de toekomst van Prolander. Op 13 juli 2022 zijn de Staten per brief over de uitkomsten van de evaluatie geïnformeerd. In de brief is aangegeven dat Prolander een bepalende rol kan spelen in de grote ontwikkelopgaven die op ons afkomen en bij de uitvoering van het Nationaal Programma Landelijk Gebied.  Op 18 januari 2023 hebben wij u een brief gestuurd waarin is aangegeven dat Prolander een belangrijke rol dient te vervullen in de uitvoering van onze opgaven in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), waarin het Rijk de opgaven voor stikstof, klimaat en water heeft geformuleerd. Door Prolander duidelijkheid te bieden over de continuering van de samenwerking zorgen we voor de werkzekerheid binnen Prolander; dit is positief voor de continuïteit en daarmee de uitvoerbaarheid van de opdrachten uit bijvoorbeeld het NPLG.

Provincie Groningen circa 1/3 deel en de provincie Drenthe circa 2/3.

De provincies Groningen en Drenthe vormen samen het bestuur van de Prolander. Namens het college nemen twee leden zitting in het bestuur.

Het beschikbare weerstandsvermogen van Prolander ultimo 2023 bedraagt € 976.000 en is onvoldoende om geïdentificeerde risico's op te vangen. Indien zich risico's voordoen die niet binnen de financiële mogelijkheden van Prolander kunnen worden opgelost, dan zal aan de deelnemers een extra bijdrage worden gevraagd.

Gemeenschappelijke regeling waaraan de provincies Fryslân, Groningen en Noord-Holland deelnemen. Bij de gemeenschappelijke regeling is ingesteld het openbaar lichaam Waddenfonds.

Leeuwarden

Het behartigen van de belangen van de deelnemende provincies met betrekking tot het beheer van het Waddenfonds en de besteding van middelen ten laste van dit fonds. Het gaat om:

• het vergroten en versterken van de natuur- en landschapswaarden van het waddengebied;
• het verminderen of wegnemen van externe bedreigingen van de natuurlijke rijkdom van de Waddenzee;
• een duurzame economische ontwikkeling in het waddengebied, dan wel het gericht zijn op een substantiële transitie naar een duurzame energiehuishouding in het waddengebied en direct aangrenzende gebieden;
• het ontwikkelen van een duurzame kennishuishouding ten aanzien van het waddengebied.

Ook in 2023 zijn vele projecten gehonoreerd betrekking hebbende op de doelen waar het Waddenfonds voor is opgezet.
De gemeenschappelijke regeling Waddenfonds eindigt op 1 januari 2028. In 2021 is de Agenda voor het Waddengebied 2050 vastgesteld en een eerste uitvoeringsprogramma Waddengebied 2022-2026. Deze is in 2023 vastgesteld. De doelen van het uitvoeringskader en die van het Waddenfonds zijn nauw met elkaar verweven, zodat aan het einde van het Waddenfonds, naar verwachting soortgelijke programma's een vervolg kunnen krijgen.

De uitvoerings- en beheerskosten die rechtstreeks voortvloeien uit de regeling komen ten laste van het Waddenfonds.

De organen van het openbaar lichaam Waddenfonds zijn: het Algemeen Bestuur (AB), het Dagelijks Bestuur (DB), de voorzitter, de commissies. Het voorzitterschap rouleert om de vier jaar tussen de deelnemende provincies. De voorzitter wordt benoemd door en uit het midden van het AB (sinds 2023 Noord-Holland). Het DB bestaat uit de voorzitter en twee andere leden, door en uit het AB aan te wijzen, zodanig dat vanuit elke deelnemende provincie de gedeputeerde die het Waddenfonds in portefeuille heeft wordt aangewezen. Het AB bestaat uit negen leden; Provinciale Staten van de deelnemende provincie wijzen elk drie leden aan, waaronder in ieder geval de gedeputeerde Waddenfonds. Het AB kan adviescommissies instellen om specifieke zaken te onderzoeken en hierover te adviseren aan het AB. In dat verband is ingesteld de adviescommissie kwaliteitstoetsing Waddenfonds.

-

Gemeenschappelijke regeling

Assen

Het OV-bureau, een initiatief van de provincies Groningen en Drenthe en de gemeente Groningen, is verantwoordelijk voor het openbaar vervoer per bus in Groningen en Drenthe. Het OV-bureau stuurt de vervoerders aan en geeft het stads- en streekvervoer vorm. Het OV-bureau is verantwoordelijk voor het beheer van de concessies, toekomstige aanbestedingen en, samen met de partners, de ontwikkeling van het openbaar vervoer.

Per 15 december 2019 is de huidige GD-concessie 2020-2030 van start gegaan. In deze concessie zijn grote stappen gezet op het gebied van duurzaamheid, energietransitie, uitvoeringskwaliteit en betrouwbaarheid. Er zijn toen 164 elektrische bussen gaan rijden op de stadslijnen, de Q-linklijnen en een aantal streeklijnen. Daarnaast wordt voor de overige streekbussen en Qliner gereden op HVO (Hydrotreated Vegetable Oil) waarmee de totale CO₂-uitstoot in Groningen en Drenthe met 90% is afgenomen. De busvloot in Groningen en Drenthe was hiermee destijds de grootste elektrische vloot van Europa. Eind 2022 is besloten om de businesscase zero-emissie uit te voeren waarmee nog eens 148 elektrische bussen aan de busvloot worden toegevoegd.
Tijdens de coronacrisis heeft het Rijk verzocht om een flexibele dienstregeling aan te blijven bieden terwijl de reizigersaantallen en dus de opbrengsten beperkt waren. Daar stond eenbeschikbaarheidsvergoeding (BVOV) tegenover.

Voor 2021 en 2022 heeft het Rijk de BVOV 2020 doorgetrokken tot 31 december 2022. Voor 2023 is deze steun vormgegeven door middelvan een Transitievangnet Openbaar Vervoer (TVOV) (zie onze brief van 15 november 2022). In 2023 zijn verschillende ontwikkelingen geweest die invloed hebben gehad op de financiële situatie van het OV-bureau. Wij hebben uw Staten daarover met meerdere brieven geïnformeerd. Voor 2024 zijn er nog geen afspraken.  

De bijdrage van de provincie Groningen aan het OV-bureau bedroeg in 2023 in totaal € 43,05 miljoen op een totale begroting van het OV-bureau van ruim € 144 miljoen. De overige baten van het OV-bureau betreffen de bijdragen van de provincie Drenthe en de reizigersopbrengsten (incl. de studenten OV-kaart).

Naast de busconcessies die door het OV-bureau worden beheerd, is de provincie verantwoordelijk voor het openbaar vervoer op de regionale spoorlijnen. Daarbij is de provincie systeemverantwoordelijk voor het openbaar vervoer in de provincie Groningen. Provincie Groningen heeft samen met provincie Drenthe en gemeente Groningen zitting in het Algemeen Bestuur en het Dagelijks Bestuur van het OV-bureau. Besluiten worden genomen bij meerderheid van stemmen, behoudens een aantal zaken betreffende de begroting en de concessie welke bij unanimiteit genomen worden. De provincie Groningen is voorzitter van het Algemeen Bestuur en het Dagelijks Bestuur.

Op 9 april 2019 heeft het Algemeen Bestuur de notitie Risicomanagement en weerstandsvermogen 2018-2022 vastgesteld. Het OV-bureau streeft naar een weerstandscapaciteit van minimaal € 4,75 miljoen om risico's financieel te kunnen ondervangen. Na vaststelling van de jaarrekening 2023 van het OV-bureau bedraagt de weerstandscapaciteit € 8,0 miljoen.

Door het na-ijleffect van corona is de verwachting dat het openbaar vervoer (met de kennis van nu) pas in 2025 weer op niveau is. Als gevolg van de (nasleep)effecten door corona is aan de beschikbaarheidsvergoeding OV (BVOV) de regel verbonden om de dienstregeling terug te brengen naar 95% en wordt er gezocht naar besparingen. Onderdeel wat van het terugbrengen van de dienstregeling was het schrappen van een aantal lijnen. Door de op 6 juli 2022 aangenomen motie M415 'Busje komt zo?' hebben de Staten € 1,85 miljoen beschikbaar gesteld voor het in stand houden van de lijnen 45 Spijk-Loppersum, 139 via Enumatil en 637 Zoutkamp-Zuidhorn. Deze lijnen blijven op kosten van de provincie Groningen rijden tot en met 2026.
In 2022 was meer gereden dan door het Rijk via de BVOV 2022 is vergoed, was het ziekteverzuim bij Qbuzz hoger door na-ijleffect van corona en stegen de brandstofkosten sterk.
Om deze situatie op te lossen is een principebesluit genomen voor financiële steun door de deelnemers van het OV-bureau. Voor de provincie Groningen is de aanvullende bijdrage € 3,1 miljoen.
De aanvullende bijdrage is in 2023 op basis van de jaarrekeningcontrole definitief bepaald en vastgesteld. Er heeft als gevolg hiervan een aanvulling plaatsgevonden van € 72.587 die gedekt is uit de risicoreservering binnen de reserve Exploitatie OV, innovatieve en overige maatregelen.   

Gemeenschappelijke regeling

Veendam

Omgevingsdienst Groningen (ODG) verzorgt de uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) op het gebied van milieu, bouwen en wonen in opdracht van de gemeenten in de provincie Groningen en provincie Groningen zelf, met als doel de kwaliteit van de uitvoering van deze taken te verbeteren. Tevens voert ODG in opdracht van de drie noordelijke provincies de VTH-taken uit van majeure risicobedrijven (Brzo-bedrijven, per 1 januari 2024 Seveso-inrichtingen genoemd, en RIE-4-bedrijven) met als doel om zware ongevallen bij en milieuschade door de majeure risicobedrijven te voorkomen.

ODG heeft zich in 2023 voorbereid op de invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2024 en de implementatie van het nieuwe VTH-systeem. Daarnaast had ODG te maken met een hoog verloop onder personeel en was er ook sprake van personele wisselingen binnen de directie. Vanwege de ontstane krapte heeft het AB besloten tot continuering van de inhuurkrachten om ervaren inhuurcontracten aan de organisatie te blijven binden.

Het afgelopen jaar bestond ODG tien jaar. Tijdens de heidag van het AB in september is teruggeblikt op tien jaar ODG. De eerste vijf jaar stonden in het teken van het opstarten, de volgende fase kenmerkt zich door opbouw en consolidatie en de verwachting is dat de komende vijf jaar in het teken staat van grote veranderingen en doorontwikkeling. ODG maakt sinds de start in 2013 gebruik van diensten van provincie Groningen op gebied van IT, HR en Financiën. In het najaar van 2023 is de dienstverlening geëvalueerd. In een gezamenlijk overleg heeft de provincie aangegeven bij voorkeur voor ontvlechting te kiezen. De provincie werkt samen met ODG aan een passende toekomstbestendige oplossing voor de dienstverlening

Jaarlijks ontvangt ODG van de deelnemers bijdragen die middels dienstverleningsovereenkomsten worden verstrekt. De provinciale bijdrage in de structurele kosten bedroeg in 2023 in totaal € 8,7 miljoen, waarvan € 4,4 miljoen ten behoeve van Brzo. Dit bedrag wordt jaarlijks bijgesteld op basis van de te verstrekken opdracht. Hierin zien wij een stijgende lijn in de kosten als gevolg van toename van het aantal bedrijven en reguliere stijging als gevolg van loon- en prijscompensatie.

De provincie Groningen neemt samen met alle deelnemers (gemeenten in de provincie Groningen) zitting in het Algemeen Bestuur (AB). Daarnaast heeft de provincie zitting in het Dagelijks Bestuur (DB). De provincie Groningen levert de voorzitter van zowel het DB als het AB. Deze functie wordt ingevuld door een lid van het college.

Het beschikbare weerstandsvermogen van ODG bedraagt ultimo 2023 na aftrek van het negatieve resultaat € 416.000 (€ 316.000 Algemene reserve plus € 100.000 onvoorzien) en is onvoldoende ter dekking van alle geïdentificeerde risico's ad € 300.000. Indien zich risico's voordoen die niet binnen de financiële mogelijkheden van ODG kunnen worden opgelost is men aangewezen op extra bijdragen van de deelnemers. Voor de provincie Groningen komt dit neer op circa 25%.

Gemeenschappelijke regeling

Groningen

Dit is een gemeenschappelijke regeling waaraan de provincies Fryslân, Groningen en Drenthe deelnemen. Vanaf 1 januari 2019 is de GR SNN gewijzigd en is de kerntaak van de GR SNN teruggebracht naar het uitvoeren van (Europese) subsidieprogramma's en regelingen.

Om de SNN-organisatie sterker, (financieel) gezond en toekomstbestendig is de organisatiekoers bijgewerkt. De deelnemersbijdrage is in 2023 incidenteel verlaagd, maar zal vanaf 2024 weer stijgen. De SNN-organisatie voert steeds meer programma’s uit, waaronder het JTF-programma en WVM-regelingen en is hierdoor sterk gegroeid. SNN moet de komende jaren investeren in een nieuw ICT-systeem en huisvesting. Door de gestegen rente ontvangt het SNN sinds kort weer aanzienlijke rentebaten. Naar verwachting zal dit de komende jaren een dempend effect op de deelnemersbijdrage hebben.

De drie deelnemende provincies betalen elk een derde van de uitvoeringskosten SNN-algemeen.

De organen van het samenwerkingsverband zijn het Algemeen Bestuur, het Dagelijks Bestuur en de voorzitter. Het voorzitterschap rouleert tussen de deelnemende provincies; van 1 juli 2023 tot 1 juli 2025 bekleedt de provincie Drenthe het voorzitterschap. Met ingang van 1 januari 2019 is de gewijzigde GR SNN in werking getreden. In deze gewijzigde GR participeren leden van Provinciale Staten niet langer in het Algemeen Bestuur (AB). Het AB wordt nu gevormd door gedeputeerden en CdK's.

Indien zich risico's voordoen die niet binnen de financiële mogelijkheden van SNN kunnen worden opgelost, dan zal aan de deelnemers een extra bijdrage worden gevraagd. De bekostiging van het SNN is voor een belangrijk deel gekoppeld aan de uitvoering van

het EFRO-programma. Dit programma loopt tot 2027. Het beschikbare weerstandsvermogen ultimo 2023 bedraagt € 9,9 miljoen.

Gemeenschappelijke regeling

Assen

Om de controlerende rol van Provinciale Staten te ondersteunen is een rekenkamer(functie) bij de provincies in de Provinciewet verplicht gesteld. In Groningen is gekozen om een onafhankelijke rekenkamer met de drie noordelijke provincies op te zetten. De Noordelijke Rekenkamer houdt zich bezig met het onderzoek naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het gevoerde bestuur. Op 10 november 2004 is door de Staten besloten tot het instellen van de gemeenschappelijke regeling en de benoeming van de collegeleden. De Noordelijke Rekenkamer is sinds deze datum operationeel.

De looptijd van het onderzoeksprogramma is verlengd van twee naar vier jaar. Hierdoor ontstaat structureel ruimte voor het honoreren van tussentijdse verzoeken vanuit Provinciale Staten. In de opbouw van het programma zijn ook een aantal veranderingen doorgevoerd waardoor deze voortaan twee delen kent: het deel (A): onderzoeken die zeker uitgevoerd zullen worden en het deel (B): een reservelijst (de onderzoeken die zullen worden uitgevoerd tenzij Provinciale Staten tussentijds voldoende verzoeken doen). Verder is in de zomer van 2022 afgesproken dat de rekenkamer alle interne rapporten met betrekking tot doelmatigheid en doeltreffendheid ontvangt, ook als hier geen wettelijke verplichting ten grondslag ligt. Voor 2022 gebeurde dit sporadisch. In november 2022 is het Onderzoeksprogramma 2023-2026 vastgesteld.
In het jaar 2023 zijn drie onderzoeksrapporten verschenen: Op zoek naar de maatschappelijke effecten van de NOM, De toekomst van Groningen Airport Eelde en Terugblikonderzoek: provinciale grip op bedrijven met grote risico's voor hun omgeving.
Op dit moment zijn nog een aantal lopende onderzoeken: Provinciaal Fietsbeleid, Provinciaal Waterbeheer, Integriteitsbeleid en Democratische legitimiteit RES, deel 2.

De drie noordelijke provincies dragen ieder voor een derde bij in de kosten van de Noordelijke Rekenkamer.

De collegeleden worden op basis van hun verschillende deskundigheden benoemd door de drie noordelijke Staten. Tevens is gekozen voor het instellen van een Raad van Advies, bestaande uit drie Statenleden per provincie. De Raad van Advies heeft tot taak suggesties aan te dragen aan de Noordelijke Rekenkamer voor te verrichten onderzoek. De Rekenkamer hoeft, door haar onafhankelijke positie, de suggesties van de Programmaraad niet over te nemen. Verder geeft de Raad van Advies gevraagd en ongevraagd advies aan de Noordelijke Rekenkamer over de uitvoering van haar taak en bevordert ze een gecoördineerde besluitvorming van de drie Provinciale Staten.