Vaste activa

Het BBV kent de volgende soorten financiële vaste activa:

• kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen;
• leningen aan openbare lichamen, woningbouwcorporaties, deelnemingen en overige verbonden partijen;
• overige langlopende leningen;
• uitgezette middelen in ‘s Rijks schatkist met rentetypische looptijd van één jaar of langer;
• uitgezette middelen in de vorm van Nederlands schuldpapier met een rente typische looptijd van één jaar of langer;
• overige uitgezette middelen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer.

De financiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de oorspronkelijke verkrijgingsprijs (de inkoopprijs en de bijkomende kosten) minus de jaarlijkse aflossingen, afschrijvingslasten en afwaarderingen wegens duurzame waardeverminderingen. Duurzame waardeverminderingen van vaste activa worden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking genomen. Zo nodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid op de boekwaarde in mindering gebracht. Participaties in het aandelenkapitaal van nv’s en bv’s (kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de marktwaarde van de aandelen daalt tot onder de verkrijgingsprijs, vindt afwaardering naar deze lagere marktwaarde plaats, dan wel door het treffen van een voorziening.

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2023.

Tabel 36. Verloop financiële vaste activa

Tabel 37. Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen

N.V. Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland (NOM)
De NOM is een overheidsvennootschap, waarvan het Rijk en de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe aandeelhouders zijn. Het Rijk bezit 50% van de aandelen en de provincies ieder 16,67%.

Voorziening NOM
Op basis van de jaarrekening van de N.V. NOM blijkt dat de marktwaarde van het aandeel van de provincie in de NOM ultimo 2023 hoger is dan de oorspronkelijke verkrijgingsprijs en agiostortingen in voorgaande jaren. Daarom is de voorziening van € 0,98 miljoen in zijn geheel vrijgevallen.

Investeringsfonds Groningen B.V. (IFG)
De provincie Groningen heeft in 2015 het Investeringsfonds Groningen B.V. opgericht om het mkb te versterken. Hiervoor is € 40,0 miljoen beschikbaar gesteld in 2015 en in 2019 additioneel € 20,0 miljoen (totaal € 60,0 miljoen). De uitbetaling vindt plaats door middel van trekkingsverzoeken. In 2023 hebben geen trekkingsverzoeken plaatsgevonden.

Voorziening IFG

Uit de jaarrekening 2023 van Investeringsfonds Groningen BV (IFG) blijkt dat over 2023 een positief resultaat is gerealiseerd van € 1,0 miljoen. Aangezien de marktwaarde van de deelneming in IFG lager is dan de boekwaarde is voor dit verschil in het verleden een voorziening getroffen. Als gevolg van het positieve resultaat in 2023 is de voorziening met € 1,0 miljoen verlaagd.
Bij de tijdelijke uitbreiding van het fondsvermogen met € 20 miljoen is afgesproken dat deze tijdelijke uitbreiding zou worden terugbetaald uit de eerste opbrengsten uit exits en dividendopbrengsten. In 2023 heeft IFG € 4,4 miljoen aan dividend uitgekeerd als terugbetaling op de toekomstige terugbetalingsverplichting van de nog te trekken aanvullende middelen van € 20 miljoen. Dit heeft geleid tot een lagere marktwaarde van de deelneming en daarom is de voorziening opgehoogd met € 4,4 miljoen.
De voorziening bedraagt ultimo 2023 € 4,6 miljoen.

Tabel 38. Leningen aan openbare lichamen

Leningen in het kader van treasury
Vanaf mei 2013 zijn deposito's geplaatst bij medeoverheden met looptijden tot twintig jaar. Op 31 december stond bij 23 medeoverheden € 284,5 miljoen uit. De laatst lening vervalt in 2043. In 2023 zijn in totaal 13 leningen voor totaal € 139,5 miljoen aan medeoverheden verstrekt en is totaal € 34,5 miljoen afgelost.

Lening in het kader van de publieke taak
In 2021 heeft de provincie een lening van € 1,1 miljoen verstrekt aan de gemeente Groningen als penvoerder namens alle Groninger gemeenten voor de implementatie van het project Spoed voor Jeugd. De lening heeft een looptijd tot eind 2024. De stand van de lening ultimo 2023 bedraagt € 1,1 miljoen. De lening is begin 2024 in zijn geheel terugbetaald.

Tabel 39. Leningen aan deelnemingen

Enexis Holding N.V.
De provincie heeft in 2020 aan Enexis Holding NV twee aandeelhoudersleningen verstrekt van in totaal € 34,0 miljoen. In 2023 waren er geen ontwikkelingen.

N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (achtergesteld)
In 2016 heeft de provincie Groningen een achtergestelde hybride lening verstrekt aan de N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG Bank) van € 50,0 miljoen. De BNG Bank heeft medegedeeld, dat de lening die op 16 mei 2023 door BNG Bank mocht worden afgelost weer met één jaar wordt verlengd tegen een rentevergoeding van 4,742%.

Tabel 40. Overige langlopende leningen

Hypotheken en SVn-leningen
Overeenkomstig de leningsvoorwaarden zijn in 2023 aflossingen ontvangen voor de hypotheken in
Onner-/ Oostpolder en Ulsderpolder alsmede voor de SVn-leningen particuliere woningverbetering en energiebesparing.

Groninger Monumentenfonds
De looptijd van de achtergestelde lening van € 0,5 miljoen aan de NV Groninger Monumentenfonds eindigde in 2022. Het Groninger Monumentenfonds heeft uitstel van aflossing gekregen voor de termijn van één jaar. In december 2023 is de lening geheel afgelost. Het saldo van de lening is daarmee per 31 december 2023 nihil.

Nederlandse Waterschapsbank N.V.
De provincie heeft in 2015 en 2016 hybride leningen verstrekt aan de Nederlandse Waterschapsbank (NWB) van elk € 50,0 miljoen (totaal € 100,0 miljoen). De provincie heeft op 12 september 2023 ingestemd met het aanpassen van de voorwaarden van de hybride lening die in 2016 verstrekt is. Door het aanpassen van de voorwaarden is het mogelijk dat deze lening aangemerkt kan blijven als kernkapitaal (eigen vermogen) voor de NWB, waardoor de lening zijn doel behoudt in de kapitaalstructuur van de bank. Hiermee is de mogelijkheid ontstaan voor de bank om de lening door te laten rollen na de eerst mogelijke aflossing in 2024. De NWB heeft inmiddels laten weten dat de lening zal worden doorgerold per 15 januari 2024 naar 15 januari 2025.

Kredietunies
De leningen aan Kredietunie Groningen, Eemsregio en Westerkwartier zijn verstrekt ter versterking van het eigen kapitaal vanaf 2015. In 2023 is het openstaande saldo van de lening aan de Kredietunie Groningen afgelost. De leningsovereenkomst met de Kredietunie Groningen is daarmee beëindigd.  Voor Kredietunie Eemsregio is de lening in 2023 ongewijzigd en gebleven op € 0,09 miljoen. Kredietunie Westerkwartier heeft in 2023 op de lening € 0,07 miljoen afgelost, waardoor het saldo is teruggelopen tot € 0,02 miljoen ultimo 2023.

Ommelander Ziekenhuis Groningen
In 2021 is conform een overeengekomen addendum op de overeenkomst met het Ommelander Ziekenhuis Groningen de afgesproken looptijd van de achtergestelde lening verlengd, zijn aflossingstermijnen en rentepercentages aangepast en worden rentebetalingen tot en met 2024 opgeschort en bijgeschreven op de hoofdsom van de lening. In 2023 is de rente ad € 0,218 miljoen bijgeschreven. De hoofdsom van de lening bedraagt daarmee per ultimo 2022 € 9,193 miljoen.

Fonds Nieuwe Doen
Aan het Fonds Nieuwe Doen is een subsidie in de vorm van een lening verstrekt van maximaal € 48,0 miljoen. Begin juli 2023 is besloten om een aanvullende subsidie te verstrekken in de vorm van een lening van maximaal € 24,0 miljoen. In totaal bedraagt de subsidie in de vorm van een lening daarmee maximaal € 72,0 miljoen. De subsidie aan Fonds Nieuwe Doen is bedoeld voor het verstrekken van leningen aan derden. De bedragen voor de leningen aan derden worden verstrekt conform de toekenning middels trekkingsverzoeken. In 2023 zijn twee trekkingsverzoeken gedaan en uitbetaald met een totaalbedrag van € 8,7 miljoen. Het saldo van de verstrekte lening bedraagt hierdoor per 31 december 2023 circa € 36,7 miljoen.

Daarnaast ontvangt het Fonds Nieuwe Doen een subsidie met terugbetalingsverplichting ten behoeve van het fondsmanagement voor maximaal € 2,18 miljoen. In 2023 is € 0,185 miljoen uitbetaald. Het saldo wordt hierdoor € 2,045 miljoen. Conform de werkwijze voor subsidies met terugbetalingsverplichting, waarvoor de kosten voor 100% worden voorzien, is met dit bedrag de voorziening eveneens opgehoogd.
In het kader van het programma Lokale Energietransitie een subsidie met terugbetalingsverplichting verstrekt aan het Fonds Nieuwe Doen van € 2,148 miljoen.

Tenslotte is voor Ontwikkelkosten Energiecoöperaties Groningen aan het Fonds Nieuwe Doen een renteloze lening verstrekt van € 4,5 miljoen in 2022. De lening wordt verstrekt via trekkingsverzoeken. In 2023 hebben geen trekkingsverzoeken plaatsgevonden. Het saldo van de lening blijft hierdoor € 1,16 miljoen.

Het saldo van de opgenomen subsidies met leningsvoorwaarden en de renteloze lening door het Fonds Nieuwe doen bedraagt per 31 december 2023 totaal € 42,0 miljoen.

Rodin Broadband Groningen B.V.
Aan Rodin Broadband Groningen B.V. (RBG) is een lening verstrekt van maximaal € 29,5 miljoen en een subsidie à fonds perdu van maximaal € 10,0 miljoen ten behoeve van de Regeling Snel Internet. De subsidie wordt betaald door de Stichting Economic Board Groningen (EBG) en Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Uitbetaling van zowel de lening als de subsidie geschiedt op basis van trekkingen. Begin juni 2023 heeft RBG surseance van betaling aangevraagd, deze is op 2 juni 2023 door de Rechtbank Noord-Nederland verleend. Op 6 juni 2023 is deze surseance omgezet in faillissement. De rente over 2023 is bijgeschreven op de hoofdsom van de verstrekte lening. De bijgeschreven rente vanaf het vierde kwartaal 2021 bedraagt € 0,9 miljoen. In augustus is een bedrag van € 0,5 miljoen ontvangen inzake borgtocht CEBF-lening (Connecting Europe Broadband Fund). Het saldo van de lening - inclusief de bijgeschreven rente - bedraagt daarmee per 31 december 2023 € 21,5 miljoen. De afwikkeling van het faillissement wordt voorzien in 2024. Op basis van de voortgang van het verkoopproces door de curator van de boedel van Rodin Broadband Groningen (RBG), hebben wij een inschatting gemaakt van ons aandeel in de te verwachten verkoopopbrengsten.
Aangezien wij verwachten minder te ontvangen dan de nog uitstaande hoofdsom inclusief bijgeschreven rente van de aan RBG verstrekte lening, treffen wij nu een voorziening van € 13,6 miljoen.

De provincie werkt samen met de overige financiers aan diverse scenario’s om de voortgang van het project zeker te stellen en mogelijke risico’s ten aanzien van de inbaarheid van de verstrekte lening uit te sluiten dan wel te minimaliseren. De uitkomsten daarvan zijn thans nog niet bekend. Na afwikkeling zullen de consequenties voor de waardering van de verstrekte lening duidelijk worden. Voor een nadere toelichting op de risico's samenhangende met de waardering van de verstrekte lening wordt verwezen naar de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

SHINE Europe B.V.
De provincie heeft aan SHINE Europe BV een lening verstrekt van € 4,0 miljoen inzake het project Productiefaciliteit medische isotopen. Naast het bedrag van de lening is per ultimo 2023 tevens de rente van afgerond € 0,3 miljoen over de lening bijgeschreven op de hoofdsom. Het saldo van de lening bedraagt daarmee per ultimo 2023 € 4,6 miljoen. Aflossing van de lening is voorzien vanaf 2027.

Nesec
De provincie participeert in het Nesec-scheepsbouwfonds voor een bedrag van maximaal € 15,0 miljoen door middel van het verstrekken van een lening ter financiering van de funding. Het opvragen van de lening vond plaats middels trekkingsverzoeken en was mogelijk tot en met 31 december 2022. In 2023 heeft Nesec circa € 2,0 miljoen afgelost. Het saldo van de lening bedraagt daarmee per 31 december 2023 € 10,4 miljoen.

Leningen collectieven
Aan de drie collectieve agrarische verenigingen (West, Midden en Oost) zijn in 2016 en in 2019 renteloze leningen verstrekt ter overbrugging van de periode tot afwikkeling van te ontvangen subsidies. De voorziene aflossing per juli 2022 heeft niet geheel plaatsgevonden. In 2022 is besloten om uitstel van aflossing te verlenen met een jaar tot medio 2023. In 2023 zijn de leningen nogmaals verlengd met een jaar tot april 2024. Tot de aflossing blijft de hoofdsom van afgerond € 0,6 miljoen daarmee als restantschuld staan.

Subsidies met terugbetalingsverplichtingen
Door het verstrekken van subsidies met terugbetalingsverplichtingen kunnen provinciale middelen revolverend ingezet worden. Deze subsidies staan op de balans als lening en worden voor 100% voorzien. Door de lening te voorzien zijn bij de afboeking van de lening geen financiële gevolgen voor de Algemene middelen, immers de subsidie is betaald vanuit een beleidskrediet. In 2023 hebben zich diverse ontwikkelingen voorgedaan. Er zijn vier nieuwe subsidies met terugbetalingsverplichting aangegaan, waarvan drie voor Nationaal Programma Groningen voor een totaalbedrag van € 0,22 miljoen. Een subsidie van € 0,3 miljoen is terugbetaald. Voorts is een subsidie van € 0,2 miljoen afgeboekt vanwege een faillissement. Daarnaast heeft een onderneming drie trekkingsverzoeken gedaan en is de looptijd van de subsidie verlengd. Het totaal saldo van de uitstaande leningen bedraagt ultimo 2023 circa € 0,8 miljoen.

Tabel 41. Uitgezette middelen in 's Rijks schatkist met een rentetypische looptijd van één jaar of langer

De provincie heeft in 2013 een lening van € 25,0 miljoen verstrekt aan het Rijk voor een periode van 10 jaar. In 2023 is deze lening geheel afgelost.

Tabel 42. Uitgezette middelen in de vorm van Nederlandse schuldpapieren met een rentetypische looptijd van één jaar of langer

In 2010 is een garantieproduct afgesloten via Oyens & Van Eeghen (OvE) met een looptijd van dertien jaar (€ 9,903 miljoen). Begin december 2023 is dit product vrijgevallen. Het garantieproduct bestond voor 50% uit provinciale middelen en 50% nazorgmiddelen. De vrijgevallen nazorgmiddelen en het rendement van deze middelen zijn begin december 2023 herbelegd conform de voorwaarden van de Wet fido in het duurzame aandelenfonds Candriam Sustainable Fund ONE Global. De waardeontwikkeling van het fonds wordt jaarlijks bepaald door het verschil van de eindwaarde en de beginwaarde van het jaar. Over 2023 bedraagt de waardeontwikkeling van het fonds € 2,742 miljoen.